#82 info steel Afgiftekantoor Brussel X - P910504 - Driemaandelijks - nummer 82 - 7-8-9 / 2025
Geert Bettens Advanced Building Solutions and Sustainability Lead Belgium & The Netherlands M +32 477 026 051 geert.bettens@arcelormittal.com steligence.arcelormittal.com Optimaliseer de materiaalefficiëntie en verminder de impact op het milieu van jouw project met Steligence®. Ons team van specialisten begeleidt je naar een ontwerp volgens de principes van circulariteit en duurzaamheid. Optimisez l’efficacité des matériaux et réduisez l’impact environnemental de vos projets avec Steligence®. Notre équipe de spécialistes vous guide vers une conception en accord avec les principes de circularité et de durabilité.
1 InfoSteel #82 — 2025/7-8-9 Editoriaal Driemaandelijks blad uitgegeven door Infosteel (het staalinformatiecentrum voor België en het G.-H. Luxemburg) Verantwoordelijke Uitgever: Koen Michielsen, General Manager Infosteel vzw Z.1 Researchpark 110, BE-1731 Zellik, België t: +32-2-509 15 01 info@infosteel.be - www.infosteel.be BTW: BE 0406 763 362 Redactieraad: magazine@infosteel.be Geert Bettens, Daphne Deckers, Bruno Dursin, Robrecht Keersmaekers, Hugo Koch, Jo Van den Borre en Jan van Hapert Vertaling en correctie: Infosteel & Rudi Vanmechelen Advertenties: info@infosteel.be - t: +32-2-509 15 05 Verspreiding : Gratis voor leden van Infosteel vzw Oplage: 2.400 exemplaren Verkoop per stuk: € 15 / nummer(iBTW) Lid worden: info@infosteel.be Alleen de auteurs zijn verantwoordelijk voor de artikels. De auteur gaat akkoord met publicatie van de toegezonden documenten. Alle rechten voorbehouden, die van vertaling en bewerking inbegrepen. ISSN 2032-281X Copyright 2025 by Infosteel nummer 82 – 7-8-9/2025 magazine voor architectuur, techniek & innovatie in staalbouw coverbeeld Passerelle in Albi (FR) Schets: Laurent Ney – Ney & Partners Artikel op pagina 6 Beste lezers, Nu de zomer achter ons ligt, wordt overal de eindspurt ingezet naar het einde van het jaar. Ook bij Infosteel is de agenda van dit laatste jaardeel weer goed gevuld : een mooi aanbod van opleidingen, de jaarplanning en budgettering voor 2026 voorbereiden, de dossiers van de bruggenwedstrijd verwerken en de jury organiseren, projectbezoeken en adviesraden. Op vlak van inhoudelijke thema’s werken we dit najaar verder rond de thema’s circulariteit/duurzaamheid en slimmer – uitvoeringsgericht – ontwerpen. Heeft u ideeën voor onze activiteiten of rond de inhoudelijke thema’s, dan hoor ik die graag. En dat geldt ook voor het vernieuwde concept van het magazine, waarvan u nu de tweede uitgave in handen heeft : zowel positieve als negatieve opmerkingen zijn welkom. Veel leesplezier, Koen Michielsen, directeur Infosteel De Europese staalbouwsector staat op een kruispunt. Hoe blijven we concurrerend in een mondiale markt terwijl we inzetten op duurzaamheid, innovatie en strategische autonomie? Met trots presenteert Infosteel een serie columns, geschreven door Daphne Deckers, COO van Victor Buyck Steel Construction, en Joost Merema, partner bij PRO6 managers. Vanuit hun unieke perspectieven – Daphne als leider binnen een toonaangevend staalconstructiebedrijf en Joost als ervaren adviseur in internationale bouwprojecten – bieden zij scherpe analyses over onderwerpen zoals circulaire bouw, groene aanbestedingen, geopolitieke spanningen en innovaties. Deze reeks biedt waardevolle inzichten voor iedereen die betrokken is bij staalbouw in België, Luxemburg en daarbuiten. We nodigen u uit om mee te lezen, mee te denken en uw stem te laten horen. Samen bouwen we aan een sterke, duurzame toekomst voor de sector! Stuur uw reacties naar magazine@infosteel.be info steel
Inhoud Editoriaal 1 Slimme handen gezocht: 3 ‘Dikke Linde’-brug: herkenningspunt van de nieuwe stadsboulevard 4 The Periscope: een ondergronds meesterwerk 5 Een uitkragende stalen brug: meer dan een toevoeging 6 Infosteel Academy: bouwen aan kennis, bouwen aan de toekomst 7 HOSOMI: modulair bouwsysteem met hoge energieprestaties 8 Een bioklimatisch glasdak opgebouwd uit boogspanten 16 Een perfecte symbiose tussen staal en hout 18 Momentvaste knoop thermisch onderbroken 20 Vlekken door vochtige opslag. Wat is witte roest? 24 Anders bouwen: Lichtgewicht staalskelet centraal in de transitie van de sector 26 Quooker International: Parallelle aanpak van engineering en productie 28 De Vierendeelligger: 'Het idee van een vakwerk zonder diagonalen' 30 Leden 32 P.5 P.24 P.18 P.28
3 InfoSteel #82 — 2025/7-8-9 COLUMN Daphne Deckers, COO van Victor Buyck Steel Construction & Joost Merema, partner bij PRO6 managers noodzakelijk, maar we moeten erkennen dat ze vooral helpen om het probleem niet groter te maken – oplossen doen ze het niet. De specifieke arbeidsomstandigheden in de staalbouw – fysiek zwaar werk, vaak buiten, onregelmatige uren – maken het extra moeilijk om medewerkers aan te trekken en te houden. Jongeren kiezen vaker voor een betere werk-privébalans en willen minder snel fulltime in de industrie werken, wat de krapte verder vergroot. Voor een deel kan dit tenietgedaan worden door langer te werken, maar dat is enkel een hulpmiddel, geen structurele oplossing. Voor zware fysieke arbeid is het in de meeste gevallen ook niet mogelijk om langer te werken. Is onze uitdaging eigenlijk uniek? Wij twijfelen daar aan. Zo leidde de staalcrisis uit de jaren 70-80 destijds tot massale sluitingen en herstructureringen. Net als vandaag zagen we ook toen een grote uitstroom van ervaren werknemers, veelal zonder voldoende overdracht van kennis. De sector moest zich vervolgens opnieuw uitvinden, met meer nadruk op specialisatie, innovatie en internationale samenwerking. De regio’s die toen het snelst innoveerden en investeerden in opleiding en technologie, zijn uiteindelijk het beste uit deze crisis gekomen. Cruciale transitie We constateren op basis van het verleden dat de staalbouwsector daarom nu wel voor een cruciale transitie staat. Om de uitdagingen van vergrijzing en arbeidskrapte het hoofd te bieden, moet er sterker ingezet worden op de instroom van jong talent, ondersteund door technologische innovatie en artificiële intelligentie die processen efficiënter en en het werken in de sector daadwerkelijk aantrekkelijker maakt. Tegelijkertijd verdient het imago van de sector een stevige opwaardering. Staalbouw is veel meer dan zwaar werk: het is een drijvende kracht achter duurzame infrastructuur, hernieuwbare energie (zoals windmolens) en de circulaire economie. De projecten zijn vaak architecturaal opvallend én technisch hoogstaand. Dat spreekt juist ook jonge talenten aan. Die sterktes verdienen het om veel meer in de verf gezet te worden. ‘Triple-A’ omarmen Het is kortom tijd om deze troeven actief in de kijker te zetten, zodat de staalbouwsector in brede zin gezien wordt als een relevante, toekomstgerichte en innovatieve werkomgeving. De staalbouw zou daarom wat ons betreft ‘triple-A’ mogen omarmen: AI, Arbeid en Ambacht. De doorlopende vraag moet daarbij zijn: wat kunnen we vandaag doen om onze sector interessant te houden voor de generatie van morgen? AI, ambacht en arbeid in de staalbouwsector Medewerkers aantrekken en houden: voor u als leidinggevende in de staalbouw is dat vandaag een waar huzarenstuk. De staalbouwsector kampt met een snelle uitstroom van ervaren vakmensen door pensionering, terwijl er steeds minder werkenden zijn om hen te vervangen. Er is dus zowel sprake van ontgroening als vergrijzing. Om het in perspectief te plaatsen: voor elke honderd mensen op de arbeidsmarkt komen er de komende decennia bijna twaalf extra ouderen bij die niet meer werken1. Tegelijkertijd blijft de instroom van jonge, technisch geschoolde krachten achter, ondanks alle inspanningen van de sector. In cijfers uitgedrukt De krapte op de arbeidsmarkt laat zich ook in cijfers uitdrukken: in Vlaanderen is momenteel bijna 5% van alle banen in de industrie niet ingevuld2. Meer dan 70% van de bedrijven in de bouw en maakindustrie meldt problemen om gekwalificeerde technische krachten te vinden3. U merkt dit wellicht zelf: het duurt langer om goede mensen te vinden, ervaren medewerkers vertrekken, en de druk op de teams neemt toe. Tegelijk benutten we het potentieel van groepen zoals werknemers met een migratieachtergrond of oudere werkzoekenden nog onvoldoende. We mikken al jaren op het vergoten van de instroom door meer jongeren voor techniek te enthousiasmeren, maar de realiteit blijft weerbarstig. Het totaal aantal jongeren neemt structureel af, waardoor zelfs een toename in interesse voor technische opleidingen niet volstaat om het verlies aan ervaring te compenseren. Wetenschappelijke rapporten en sectoranalyses maken ons daarom duidelijk dat de huidige instroom van jonge schoolverlaters lang niet voldoende is om de uitstroom van ervaren medewerkers op te vangen. Dit is geen tijdelijk effect van de economie, maar een fundamentele, structurele uitdaging voor onze sector. Natuurlijk blijven initiatieven als promotiecampagnes en duaal leren absoluut Slimme handen gezocht: 1 Hoge Raad voor de Werkgelegenheid — https://hrw.belgie.be/sites/default/files/content/ download/files/202307_hrw_stand_van_zaken_op_de_ arbeidsmarkt.pdf 2 Deze cijfers zijn gebaseerd op recente data geraadpleegd bij Statbel — https://statbel.fgov.be/ nl/themas/census/bevolking/leeftijd en Vlaanderen.be — https://www.vlaanderen. be/statistiek-vlaanderen/bevolking/ bevolking-naar-leeftijd-en-geslacht 3 https://www.linkedin.com/pulse/evolutie-vantechnische-vacatures-belgië-trends-en-vangysegem-fwyge/
4 3 2 De nieuwe voetgangersbrug bij de rotonde Dikke Linde krijgt vorm in het kader van de herinrichting van de A12. Ze werd medio augustus 2025 geplaatst. Hiervoor waren drie mobiele kranen nodig, waarvan twee met een hefvermogen van 700 ton, de grootste mobiele kranen die in België beschikbaar zijn. Stadsboulevard De brug maakt deel uit van het project Parkway 21. Dit project voorziet in de omvorming van een drukke verkeersader tot een stadsboulevard door de herinrichting van het 3 km lange traject tussen de rotonde Dikke Linde, aan het einde van de A12, en de Van Praetbrug ter hoogte van het kanaal. De structuur van 45 m lang en 8,5 m breed, gemaakt van weervast staal (corten), moet voetgangers en fietsers in staat stellen om comfortabel de weg over te steken en tegelijkertijd uit het autoverkeer te blijven. Dankzij het zeer slanke brugdek blijft de vrije hoogte voor het verkeer onder het bouwwerk behouden, zonder dat voetgangers en fietsers hellingen van meer dan 5% moeten nemen. Asymmetrische boog Het brugdek met een maximale dikte van 45 cm bestaat uit een plaat die verstevigd is met dwarsverstijvers die rusten op twee kokers aan de rand. Dit brugdek is opgehangen aan een enkele boog die schuin staat ten opzichte van de as van de oversteekplaats. Deze diagonale stand vloeit voort uit de architecturale keuze om het vlak van de boog loodrecht op de as van de weg te plaatsen. Bij het binnenrijden van Brussel wordt hierdoor het zicht vanaf deze weg op het gekruiste systeem van ophangingen bevorderd. De boog bestaat uit een zeshoekige sectie van 20 mm dik plaatstaal. Om de horizontale buigkrachten die door de ophangingen worden veroorzaakt te minimaliseren en daarmee de plaatdikte te beperken, heeft de boog een dubbele horizontale kromming. De ingebruikname van de brug is voorzien voor het einde van dit jaar. ‘Dikke linde’-brug: herkenningspunt van de nieuwe stadsboulevard ACTUEEL Opdrachtgever: Brussel Mobiliteit Auteur van het project: Greisch Hoofdaannemer: Viabuild Staalbouwer: CSM Steelstructures Bouwpartners lid van Infosteel: Viabuild, Greisch, CADQON, CSM Steelstructures Foto's : Viabuild Tekeningen : Greisch 1 De boog, met een dubbele horizontale kromming, bestaat uit een zeshoekige sectie van 20 mm dik plaatstaal
5 InfoSteel #82 — 2025/7-8-9 3 2 1 Renderings: Studio Adriaan Claerhout Concept: Metamorphic Art Studio Architect: Claerhout-Van Biervliet Bouwpartners lid van Infosteel: ArcelorMittal ACTUEEL The Periscope: Een ondergronds meesterwerk getekend Claerhout—Van Biervliet Technisch is het project vooruitstrevend. In samenwerking met ArcelorMittal Steligence® werd een verfijnde staalstructuur ontwikkeld, opgebouwd uit warmgewalste profielen met een lage koolstofvoetafdruk. De dragende elementen zijn geoptimaliseerd voor stabiliteit en compatibiliteit met de bewegende spiegels. Een bijzondere uitdaging was het garanderen van stijfheid en het correct overbrengen van lasten via mobiele steunen, rekening houdend met het groendak en de spiegelconstructie. De telescoopsystemen zijn synchroon aangestuurd en ontworpen voor minimale wrijving, zodat de gravitaire dalingsenergie efficiënt wordt omgezet in herbruikbare elektriciteit — een cruciale stap richting energie-efficiëntie en duurzaamheid. Een internationaal team werkt aan de realisatie, voorafgegaan door een schaalmodel (1/50) dat tot 23 november te zien is op de tentoonstelling ‘Space, Time & Existence’ in Palazzo Mora, Venetië. Dit model toont hoe architectuur, engineering en ecologie samenkomen in een visionair concept. In de Vlaamse velden verrijst The Periscope, een innovatief ondergronds woonproject van architecten Claerhout—Van Biervliet. Geen klassieke gevels, maar een woning die zich verbergt in het landschap en toch baadt in daglicht dankzij servo-aangedreven spiegels die als periscoop functioneren. Overdag komen ze omhoog, ’s nachts verdwijnen ze in de aarde — geïntegreerd als plantenbakken, waardoor het dak letterlijk groen wordt. Het project won internationale prijzen, waaronder de Architizer A+ Award, BLT Awards, Architecture MasterPrize, GADA Awards en de Golden IDPA Award in Tokio. Deze erkenningen onderstrepen de wereldwijde relevantie van het ontwerp en bevestigen de innovatieve kracht van Belgische architectuur. Volgens Xaveer Claerhout is The Periscope een zoektocht naar een nieuwe woonvorm waarin technologie en natuur elkaar versterken. Het huis fungeert als een platform waarbinnen en -buiten, zichtbaar en onzichtbaar, voortdurend verschuiven. Het is tegelijk een duurzaam statement, een ruimtelijk experiment en een kunstwerk dat leeft met het ritme van de dag. Meer info: www.periscope-architecture.com
Een uitkragende stalen brug: meer dan een toevoeging is er een golvend patroon geïntroduceerd in de looplijn van de brug, dat het ritme van de bogen van het viaduct volgt. Deze sinusvormige beweging van het brugdek voegt waarde toe aan de beleving van de gebruikers, aangezien voetgangers en fietsers de geometrie van de historische brug fysiek ervaren. Het maakt ook de anders vrij eenvoudige 180 m lange rechte lijn levendiger. Structureel gezien is de brug een 7-delige doorlopende balk. Om de interne krachten in de nieuwe structuur te minimaliseren en de gemetselde tegensteun van het spoorviaduct intact te houden, is er op elk van de zes pijlers een dubbele steun geïntroduceerd. Dit verkort de hoofdoverspanning van de brug van 29 m naar 24,5 m. Om voor de hand liggende redenen (gewicht, structurele prestaties en bouwmethodologie) is de nieuwe voetgangersbrug volledig in staal ontworpen. Aangezien de brug als een uitkraging van het spoorviaduct wordt ondersteund, heeft de dwarsdoorsnede de vorm van een gesloten koker, om voldoende torsiestijfheid en stijfheid te bieden. Ney & Partners wonnen in 2013 samen met MSA een ontwerpwedstrijd. Na een uitdagend traject is het project eind mei 2025 geopend. Albi (nabij Toulouse, FR) is een stad met een rijke en roerige geschiedenis en verkreeg in juli 2010 de status van UNESCO Werelderfgoed voor haar historische centrum. In dit kader werd het idee geboren om een fietser en voetgangersbrug te creëren die als een uitkraging van een 19e-eeuws spoorviaduct zou fungeren. Subtiel interactie met de bestaande structuur Het viaduct, dat nog steeds in gebruik is, is een volledig gemetselde structuur van opmerkelijke coherentie. De brug, volledig uit staal vervaardigd, is eraan bevestigd en interageert subtiel met de bestaande structuur. Meer dan een toevoeging, resulteert het gehele project in een nieuwe compositie die haar eigen architecturale en landschappelijke kwaliteiten bezit. De passerelle is ontworpen als een voortzetting van het netwerk van kleinere openbare plekken in het stadscentrum. De stroomafwaartse positie biedt unieke uitzichten op het erfgoed, met de bogen van het spoorviaduct die de perspectieven omlijsten. Daarom was het vanzelfsprekend om uitkijkpunten op de brug op te nemen. De geometrie van de brug is nauw verwant aan die van het spoorviaduct. Hun looplijnen lopen parallel. Bovendien ACTUEEL Tekst en tekeningen: Ney & Partners Foto’s: Vincent Boutin Opdrachtgever: Communauté d'Agglomération de l'Albigeois Concept brug: Ney & Partners Stedenbouwkundig ontwerp: MS-A Bouwpartners lid van Infosteel: Ney & Partners 3 4 2 1
7 InfoSteel #82 — 2025/7-8-9 Infosteel Academy: bouwen aan kennis, bouwen aan de toekomst Architecten en ontwerpers krijgen via studiedagen en opleidingen inzichten in de esthetische en duurzame mogelijkheden van staal. Infosteel richt zich ook sterk op de toekomst. De komende jaren zal de sector geconfronteerd worden met nieuwe en aangepaste Eurocodes. Daarbovenop verandert digitalisering de manier van werken fundamenteel: AI-toepassingen in ontwerp, berekening en kwaliteitscontrole zullen steeds vaker hun intrede doen. Door deelnemers vertrouwd te maken met dergelijke digitale tools zorgt Infosteel ervoor dat de sector niet alleen bijblijft, maar zelfs een voortrekkersrol kan opnemen in de innovatieve en duurzame bouw van morgen. Samengevat vormen opleidingen binnen de Infosteel Academy een essentiële schakel in de ondersteuning van de hele staalbouwketen. Ze zorgen ervoor dat kennis actueel blijft, versterken de kwaliteit en veiligheid van staaltoepassingen, ondersteunen duurzaamheid, bevorderen samenwerking en netwerking, en trekken nieuwe talenten aan. Voor verdere informatie én voorstellen bereikt u ons via academy@infosteel.be of onze webpagina www.infosteel.be/events/opleidingen Infosteel is in België en Luxemburg hét kennis- en netwerkplatform voor iedereen die professioneel met staal in de bouw en industrie bezig is. Architecten, ingenieurs, aannemers, staalbouwers, producenten en studenten vinden er niet alleen informatie en ondersteuning, maar ook toegang tot opleidingen die hen helpen hun expertise up-to-date te houden. Onder de gemeenschappelijke noemer ‘Infosteel Academy’ vormen ze één van onze kernactiviteiten : ze zijn onmisbaar om kwaliteit, veiligheid en innovatie in de staalbouwsector te garanderen. Opleiding staalkennis De bouwsector verandert voortdurend door nieuwe technologieën, strengere regelgeving en een toenemende nadruk op duurzaamheid en circulariteit. Infosteel vertaalt deze evoluties in een breed opleidingsaanbod, afgestemd op diverse doelgroepen. Een mooi voorbeeld is de ‘opleiding staalkennis’ die een diepgaande introductie biedt tot de eigenschappen en toepassingen van staal in de bouw. Deze cursus richt zich zowel tot jonge ingenieurs en architecten als tot professionals die hun kennis willen opfrissen of uitbreiden. Gespecialiseerde thema’s Ook gespecialiseerde thema’s komen aan bod. We vermelden hier de opleiding ‘Brandveilig ontwerpen van staalconstructies’ of nog ‘De tweede generatie Eurocode 3’, waarin ontwerpers leren hoe ze deze Eurocodes correct kunnen toepassen. Dankzij deze praktische en normgerichte opleidingen ondersteunt Infosteel de sector bij het verhogen van veiligheid en betrouwbaarheid in de uitvoering. Een andere belangrijke doelgroep zijn de staalconstructeurs en aannemers. Voor hen voorziet Infosteel opleidingen rond uitvoeringsnormen en kwaliteitssystemen. Dankzij dergelijke vormingen helpen we bedrijven te voldoen aan wettelijke vereisten en het versterken van hun concurrentiepositie. ACTIVITEIT Rudi Vanmechelen, Training Coordinator 1 Cursus ‘De tweede generatie Eurocode 3’ 2 Hands on workshop ‘Generatieve AI in staalbouw’ 2 1
HOSOMI: modulair bouwsysteem met hoge energieprestaties “Hout is een bouwmateriaal dat traditioneel wordt gebruikt in mijn geboortestreek: Oost-België”, legt Daniel Dethier uit, “Als kind speelde ik vaak in de schrijnwerkerij van mijn vader. Het eerste huis dat ik bouwde, was trouwens een prefabwoning die volledig uit hout bestond (huis Bisschop, Küchelsheid, 1980). Na mijn studies vestigde ik me in Luik, waar ik kennismaakte met het werken met staal. De lokale knowhow op dat gebied maakte indruk op mij en bracht me ertoe om staal te gebruiken, met name voor het huis Denis-Ortmans (Jehanster, 2000). Vandaag de dag ben ik van mening dat deze twee materialen elkaar niet uitsluiten, maar dat ze elkaar duidelijk en effectief aanvullen, met name in de strijd tegen de opwarming van de aarde. Dat blijkt uit de prijzen die in 2024 werden gewonnen met de renovatie van de Brunfauttoren (in samenwerking met A229 en Ney) in de categorie meergezinswoningen, zowel bij de Staalbouwwedstrijd Belux als bij de Belgian Timber Construction Award. Deze erkenningen bevestigen het constructieve principe van HOSOMI (2020), dat de kwaliteiten van staal en hout combineert.”1 HOSOMI is een modulair bouwsysteem met hoge energieprestaties, bedoeld voor de bouw en uitbreiding van tertiaire gebouwen, maar vooral voor individuele en collectieve woningen tot negen verdiepingen. Het systeem bestaat uit een stalen skelet en houten wanden en vloeren met biobased-isolatiemateriaal. Het principe is gebaseerd op de ontwikkeling van een transporteerbare module (ongeveer 3x3x6 m) die in de werkplaats wordt gemaakt en uitgerust. Alle onderdelen (muren, vloeren, dakbedekking, trappen, deuren, ramen, zonwering...) en uitrusting (verwarming, ventilatie, zonnecollectoren, elektriciteit, keuken- en badkamermeubilair, sanitair...) worden in de werkplaats aan de module toegevoegd. “Na mijn studies vestigde ik me in Luik, waar ik kennismaakte met het werken met staal. De lokale knowhow op dat gebied maakte indruk op mij...” — Daniel Dethier Tekst: Pierre Henrion Foto's: Serge Brison, Jean-Paul Legros PODCAST www.infosteel.be/podcast 1
9 InfoSteel #82 — 2025/7-8-9 “Dethier merkt verder op dat de van oorsprong Japanse benaming2 die hij voor het systeem heeft gekozen, verwijst naar sereniteit, een eigenschap die het mogelijk maakt om de schoonheid van het dagelijks leven te ontdekken. “HOSOMI is een open proces”, benadrukt de architect, “het ontwerp van elk project kan nauwkeurig worden gecontextualiseerd om te voldoen aan de verschillende specificaties in hun meest unieke kenmerken. De mogelijkheden om de modules samen te stellen, maken een veelheid aan interessante volumes mogelijk. De binnenwanden kunnen vrij worden geplaatst, met inbegrip van de plafondelementen, die kunnen worden verwijderd om mezzanines te creëren. De binnenruimtes kunnen dus zeer gevarieerd zijn om zich aan te passen aan de noden en aan de architecturale concepten. Benadrukken hierbij ook de mogelijkheid om het type dakbedekking en gevelbekleding te kiezen. HOSOMI maakt gebruik van geavanceerde technologieën en componenten om zowel qua constructie als qua typologie eigentijdse huizen te bouwen. Door de modules te reproduceren kan het productieproces worden geoptimaliseerd, wat leidt tot lagere bouwkosten en een hogere kwaliteit. De uitvoeringsdetails worden voortdurend geperfectioneerd dankzij de groeiende ervaring en de begeleiding van een team van specialisten dat vanuit budgettair oogpunt onmogelijk zou kunnen worden ingezet voor een enkel gebouw. Prefabricage in de werkplaats maakt niet alleen een uitvoering in optimale omstandigheden mogelijk, maar zorgt er ook voor dat het budget voor de realisatie binnen de perken blijft en zelfs kan worden verlaagd. Het maakt het ook mogelijk om de productietermijnen te garanderen, aangezien driekwart van de bouw in de werkplaats plaatsvindt, onafhankelijk van het weer, dat de belangrijkste oorzaak is van vertragingen bij de oplevering in de traditionele bouw. En het is niet alleen een kwestie van financiële middelen: het gaat ook om het overwinnen van puur technische onverenigbaarheden in de bouwsector. In het geval van een huis van 150 m2 beslaan de traditionele buitenmuren van blokken/ bakstenen ongeveer 22 m2, ofwel bijna 15% van de bebouwde oppervlakte. Om aan de huidige normen te voldoen, moet daar 25 cm isolatie aan worden toegevoegd. De oppervlakte van de geïsoleerde muren bedraagt dan ongeveer 40 m2. Het huis verliest dus bijna 30% van de bebouwde oppervlakte, wat overeenkomt met de oppervlakte van een kamer van 1 Woning Bisschop (foto Jean-Paul Legros) 2 Woning Denis-Ortmans (foto Serge Brison) 3 Brunfauttoren in Molenbeek (foto Infosteel) 2 3
10 bij 4 m. Dit voorbeeld toont aan dat het op korte termijn onmogelijk zal zijn om op een economische en traditionele manier te bouwen. Ten slotte is de relatie met de klant bij HOSOMI zeer kwalitatief. De dialoog is concreet en gebaseerd op bezoeken aan gerealiseerde projecten. De klant kan ook de productie ‘stuk voor stuk’ in het atelier volgen. En bovenal wordt een serene relatie bevorderd door de beheersing van de kosten en de termijnen, die niet onderhevig zijn aan de onzekerheden van een bouwplaats.”3 HOSOMI is ook ontstaan uit een interesse voor duurzame ontwikkeling. Natuurlijk maakt het proces gebruik van de beste technologieën op dit gebied. Maar er wordt ook rekening gehouden met andere dingen. Prefabricage betekent bijvoorbeeld minder impact op de bouwplaats. Deze impact is nog beter onder controle omdat het systeem lichte funderingen heeft en de montage snel kan gebeuren: geen zware ingrepen in de bodem, geen verstoring van het hydrologische systeem, geen verdichting van de grond door het komen en gaan van machines, sterke vermindering van afval dat direct in de werkplaats wordt gerecycled, zeer geringe overlast voor de omgeving... Bovendien is het model zo ontworpen dat het later kan worden aangepast door modules toe te voegen of te verplaatsen en dat ze kunnen worden gerecycled, omdat de HOSOMI-elementen zijn gemaakt om in algemene ketens te kunnen worden hergebruikt. Realisaties Het eerste project dat met HOSOMI werd gerealiseerd, is de woning Lemmerling-Lorent in Warsage, die in 2007 werd gebouwd en waar een privéwoning wordt gecombineerd met een dokterspraktijk. Vervolgens werden in 2019 vier huizen in groepjes van twee gebouwd in de Rue des Petites Roches in Luik. Maar het is zonder twijfel het project in Outrewarche (2021) dat tot nu toe de meest geslaagde uitvoering is. “Mijn onderzoek naar prefabricage kreeg steun van het Waalse Gewest”, verduidelijkt Daniel Dethier, “Het plan was om een demonstratieproject te bouwen om het systeem te testen en nauwkeurige metingen te doen op het gebied van isolatie, akoestiek en energieprestaties. Ik heb een stuk grond ter beschikking gesteld in Outrewarche, vlakbij Waimes. Daar heb ik een gebouw met een gemengd programma van woningen en kantoren bestudeerd. Vier modules zijn bestemd voor 4
11 InfoSteel #82 — 2025/7-8-9 woningen. Drie andere zijn voor kantoren. De laatste vier dienen als dienstruimten voor garages, een werkplaats en een wasplaats. Uit deze ervaring hebben we lessen kunnen trekken om het model efficiënter en economischer te maken.”4 Dit complex laat vooral zien dat HOSOMI zich kan aanpassen aan complexe terreinen, in dit geval een sterk hellend terrein dat is opgevangen met pijlers. Dit laat ook zien dat het systeem geschikt kan zijn voor bouwwerken in overstromingsgevoelige gebieden. “Met Outrewarche heb ik ook kunnen aantonen dat het mogelijk is om met korte ketens te werken, zowel voor de materialen als voor de vaklui”, benadrukt Dethier, “De stenen voor de steunmuren zijn arkose-breukstenen uit de steengroeven van Waimes. Voor de gevelbekleding heb ik gekozen voor Douglasspar uit de bossen van Aarlen, die door een lokale ambachtsman is gebrand. Het werkblad in de keuken is gemaakt van gepolijste leisteen uit de Warche.” HOSOMI hanteert het DNSH-principe (Do No Significant Harm – geen aanzienlijke schade veroorzaken), waardoor het een raamovereenkomst heeft verkregen met Wallonië voor de bouw van door de EU gesubsidieerde sociale woningen. Er worden nu tien HOSOMI-woningen gebouwd voor de woningbouwvereniging 'A chacun son logis' in Courcelles, en ook twee landelijke gîtes voor een particuliere opdrachtgever. HOSOMI is het resultaat van de reflecties, het onderzoek en het werk dat Daniel Dethier sinds het begin van zijn carrière heeft verricht. [1] Gesprek met Daniel Dethier, Luik, 15 september 2024. [2] Volgens de dichter Matsuo Bashô (1644-1694) is Hosomi, samen met Sabi (eenvoud en bewustzijn van het verstrijken van de tijd en de verandering van dingen en wezens), Shôri (het vermogen om liefde voor eenvoudige dingen te suggereren) en Karumi (humor die de ernst van dingen verlicht), een deugd die wordt bevorderd door het beoefenen van haiku. [3] Gesprek met Daniel Dethier, Luik, 15 september 2024. [4] Gesprek met Daniel Dethier, Luik, 23 april 2025. [5] Idem. 4 5 6 7 8 HOSOMI, Outrewarche (foto’s Serge Brison) Een tentoonstelling in het Wittert Museum (ULiège, place du 20-Août) van 17/10/25 tot 23/12/25 zal zijn parcours in kaart brengen. 8 6 7 5
SCOORT U OOK ? Architecten, projectontwikkelaars en ondernemers stellen hun bedrijfsgebouwen met karakter en spraakmakende kantoren aan u voor. Ontdek Score with Steel via onze website www.scorewithsteel.com of op onze sociale mediakanalen. EEN SCHOT IN DE ROOS. STAAL: #scorewithsteel
shop.infosteel.eu/steel-design-books/ Steel Design Steel Design is a set of English textbooks that are based on the EN version of Eurocode with differences in nationally defined parameters included in an annex. Where a country can make a national choice – or when non-contradictory complementary information may be used – this is indicated by a symbol (black square). Separate annexes contain (for now) the national choices for Belgium, Luxembourg, The Netherlands and Switzerland. These textbooks are intended for high-school and university level students. The content is applicable to designers who are not specialised in steel and steel construction.
Cursus Staalkennis De cursus ‘Staalkennis’ richt zich tot personen die een algemene kennis van staal willen verwerven. De opleiding is in het bijzonder aan te bevelen voor hen die nieuw zijn in de staalsector (bouw - industrie), maar is evenzeer nuttig voor zij die hun kennis willen opfrissen of de meest recente kennis willen verwerven. Cursus – 4 namiddagen & bedrijfsbezoek Check data van deze opleiding & andere www.infosteel.be/opleidingen
FORZON +32 (0)51 69 14 09 info@forzon.com FORZON www.forzon.com glass roof constructions atriums skylights & rooflights canopies architectural greenhouse concepts Daylight solutions tailored to your design Greenhouse construction & climate technology T +31 (0)71-5418923 E info@dutchengineering.nl W dutchengineering.nl ComFlor® 95met/avecCrushedends Staalplaat-betonvloeren Onderdeel van uitkragingen Ontwerpprogramma Programme de conception www.dutchengineering.nl Dalles mixte acier-béton Partie des porte-à-faux 8062_ADV_DutchEngineering_CF95.indd 1 26/05/2025 11:34 shop.infosteel.eu/steel-design-books/ Steel Design Steel Design is a set of English textbooks that are based on the EN version of Eurocode with differences in nationally defined parameters included in an annex. Where a country can make a national choice – or when non-contradictory complementary information may be used – this is indicated by a symbol (black square). Separate annexes contain (for now) the national choices for Belgium, Luxembourg, The Netherlands and Switzerland. These textbooks are intended for high-school and university level students. The content is applicable to designers who are not specialised in steel and steel construction.
een bioklimatisch glasdak opgebouwd uit boogspanten Dit resulteert in een volledig gladde bovenzijde, zodat staand water vermeden wordt. Het atrium met isolerend glas is bovendien volledig beloopbaar door de bovenplaat van 10 mm gehard glas, gecombineerd met veiligheidsglas als onderplaat. Enkele belangrijke kenmerken: • De boogspanten bevinden zich 1 m boven de dakopstand. • Deze tussenruimte wordt ingevuld met een geautomatiseerde lamellengevel in glas, die instaat voor de natuurlijke ventilatie. • Tussen de spanten is een zonweringsinstallatie gespannen die automatisch wordt aangestuurd. De aandrijving is volledig weggewerkt achter een valse gevel. • Een geavanceerde klimaatcomputer stuurt de opengaande lamellen en zonwering aan op basis van temperatuur, lichtintensiteit, temperatuur, Een rechthoekig atrium van 48 m lang en 12 m breed verbindt de bestaande en nieuwe burelen op de hoofdsite van Willy Naessens Industriebouw. Het is niet zomaar een atriumoverkapping maar een bioklimatisch glasdak, dat het klimaat reguleert voor een aangename binnentuin. Hier kunnen mensen vergaderen, werken en ontspannen in een omgeving waar mens en natuur samen gedijen. Constructie van het glasdak Het glasdak is opgebouwd uit boogspanten met een overspanning van 12 m. Deze spanten worden om de 6 m geplaatst en onderling verbonden met stalen gordingen. Op deze structuur is een aluminium grid aangebracht dat het dubbele glas ondersteunt. Door de vlakke dakhelling werd er niet gewerkt met klemlijsten maar met een speciaal rubbersysteem in combinatie met een verlijming en klemblokken. Tekst: Deforche Construction Group Foto's: Deforche Construction Group Tekeningen: Dennis Hut 1 Het is niet zomaar een atriumoverkapping maar een bioklimatisch glasdak, dat het klimaat reguleert voor een aangename binnentuin. 1
17 InfoSteel #82 — 2025/7-8-9 windsnelheid en -richting. Dit resulteert in een natuurlijk gereguleerd binnenklimaat. Wij realiseerden de metalen gebogen draagstructuur, brandwerend geschilderd, evenals de beglaasde verticale lamellen aan beide zijden, de waterafvoer via goten en een levenslijn voor onderhoudsdoeleinden. Daarnaast installeerden we de zonwerende scherminstallatie, die 600 m2 beslaat en met één enkele motor wordt aangedreven. Onze klimaatregeling werkt gradueel en op basis van gegevens van het weerstation. Een bijzonder kenmerk van dit project is dat het binnenklimaat gewaarborgd wordt zonder gebruik te maken van geforceerde koeling of verwarming. Dit is PROJECT mogelijk dankzij het toepassen van serretechnologie, een domein waarin Deforche Construction Group al meer dan 90 jaar expertise heeft. Door slim gebruik te maken van externe weerparameters, doordachte vormgeving, geschikte materialen en intelligente klimaatsturing, slagen we erin om een comfortabel binnenklimaat voor mens en plant te creëren met een minimale energie-input. 3 Door de vlakke dakhelling werd er niet gewerkt met klemlijsten maar met een speciaal rubbersysteem in combinatie met een verlijming en klemblokken. 4 De boogspanten bevinden zich 1 m boven de dakopstand. Deze tussenruimte wordt ingevuld met een geautomatiseerde lamellengevel in glas, die instaat voor de natuurlijke ventilatie. Plaats: Kouter 3, Wortegem-Petegem Opdrachtgever: Willy Naessens Industriebouw Architect: AAVO Hoofdaannemer: Willy Naessens Industriebouw Studiebureau (stabiliteit & staal): Deforche Construct Staalbouwer: Deforche Construct (staalconstructie, luifels, gevels) Bouwpartners lid van Infosteel: Deforche Construction Group 5 2
Een perfecte symbiose tussen staal en hout rijk. Dit leidde tot de atypische vorm met aan de ene kant een kort, steil dak en aan de andere kant een langer, minder hellende dak, om zo een optimale vrije hoogte te realiseren. Uniforme uitstraling door terracottakleur De stalen structuur is volledig in terracottakleur geschilderd, een bewuste keuze met het oog op de hernieuwbaarheid van het materiaal. Voor de spanten werd gekozen voor gelamelleerde houten liggers, houten gordingen en houten buitenschrijnwerk. Ook het dak, de wanden (uit metalen sandwichpanelen) en de poorten kregen diezelfde terracottakleur mee, waardoor een uniforme uitstraling ontstaat. De betonnen gevels worden door de bouwheer zelf verder afgewerkt met duurzame en natuurlijk pleister van eigen makelij. Het geheel vormt een perfecte symbiose tussen staal en hout. Aan de buitenzijde, langs twee gevels springt het afgeronde terras en bordes in het oog. Echt opvallend zijn de twee afgeronde hoeken met een buitenstraal van maar liefst 3 m, bestaande uit gerolde profielen van het type IPE 270. Het geheel van de buitenstructuur is volgens de regels van de In 2010 begon Aardig Gedacht als specialist in ecologische pleisterwerken. Vandaag is het uitgegroeid tot een afwerkingsbedrijf dat niet enkel pleisterwerken, maar ook vloer- en schilderwerken voor zijn rekening neemt. Daarnaast produceren zij oa. ook baden en wastafels in klei. Steeds met dezelfde missie voor ogen: afwerken met respect voor mens en milieu. De focus ligt op natuurlijke materialen zoals leem, kalk en klei, waarmee het team stijlvolle en duurzame resultaten realiseert. In lijn met hun activiteiten werd voor de nieuwe loods ook geopteerd om zowel naar materiaalgebruik als qua kleurenpallet dicht bij de natuur te blijven. Nabijgelegen beschermde hoeve leidt tot atypische dakvorm Op hetzelfde terrein situeert zich ook nog de beschermde hoeve ‘De Goudblomme’. Hierdoor diende de vormentaal van het gebouw, in overleg met de overheid, in harmonie te zijn met de nabijgelegen hoeve met als eis een beperkte kroonlijsthoogte aan de zijde van de hoeve. Aangezien er in het gebouw vooral gestockeerd zal worden, was de vrije hoogte binnenin heel belangTekst: Beeuwsaert Construct Beelden: Beeuwsaert Construct 1 In de nok komen twee houten dakliggers samen (respectievelijk 23,5 en 16,5 m lang) die op een stalen kolom rusten. Ze worden ingelegd in een spantpot en met bouten bevestigd. 4 3 2 1 C e d c B b a A 9 8 7 6 5 2 3
19 InfoSteel #82 — 2025/7-8-9 kunst thermisch onderbroken opgehangen aan de achterliggende structuur. Een borstwering opgebouwd met verticale stijlen uit plat metaal die uiteraard alle rondingen volgt, werkt het geheel af. De grootste stabiliteitsuitdaging lag in de combinatie van stalen kolommen met houten dakliggers. In plaats van te rekenen op spantwerking om de horizontale stabiliteit te waarborgen, werden windverbanden in alle richtingen voorzien. Door de specifieke vorm van het gebouw resulteerde dit in aanzienlijke trek- en dwarskrachten op de funderingen. Deze krachten worden via verdeelbalken gespreid over meerdere funderingspunten. Aandacht voor detaillering tussen staal en hout Ook de detaillering tussen staal en hout vroeg de nodige aandacht. In de nok komen twee houten dakliggers samen (respectievelijk 23,5 en 16,5 m lang) die op een stalen kolom rusten. Ze worden ingelegd in een spantpot en met bouten bevestigd. Een bijkomende uitdaging was het buitenterras op de verdieping. De zijkanten van dit terras zijn gebogen uitgevoerd, wat vroeg om een gebogen stalen ligger. De uitdaging zat daarin dat de ligger op maat moest besteld worden en dat door de kromming torsie in het profiel ontstond. Deze torsie werd opgevangen door het aanbrengen van extra liggers ter versteviging. Het samenspel van een zo puur mogelijke metalen structuur, de grote overspanningen, mogelijk door de gelamelleerde houten spanten en houten gordingen, de natuurlijke kleuren en materialen alsook de afwerking van de gevels met natuurlijke pleisters en met het in het oog springende metalen terras en bordes met hun afgeronde hoeken, zorgen er voor dat dit gebouw echt één geheel vormt en uitstraalt. PROJECT Plaats: Stationsweg 28, Brugge Opdrachtgever: Aardig Gedacht, Brugge | Studio LOHO, Brugge Architect: Architectenbureau Felix en partners, Oostende Studiebureau: Beeuwsaert Construct (stabiliteit) | Cobe (stabiliteit & staal) Hoofdaannemer: Beeuwsaert Construct Staalconstructie: Beeuwsaert Steel Manufacturing Stalen trappen: Metaalwerken Commeyne Stalen luifels: Beeuwsaert Steel Manufacturing Levering profielen: ArcelorMittal | Galler | Simesac (rollen van de ligger) Gevelbekleding & Dakplaten: Joris Ide Bouwpartners lid van Infosteel: Beeuwsaert Construct, ArcelorMittal, Joris Ide 4 Een bijkomende uitdaging was het buitenterras op de verdieping. De zijkanten van dit terras zijn gebogen uitgevoerd, wat vroeg om een gebogen stalen ligger. 4
Momentvaste knoop thermisch onderbroken Bij de herbouw van een jeugdherberg Buiting Staalbouw is al vanaf 2020 betrokken bij dit project ‘Frank is een Binck’. Na een voorstudie offreerde het bedrijf in 2023 voor de herbouw, waarna de werkzaamheden snel volgde. Het project werd de staalbouwer gegund vanwege een duidelijk plan van aanpak. Buiting deed eerdere ervaring op met hergebruikt staal bij het project de ‘Witte Paarden’ (Bouwen met Staal-magazine nr. 284). Een relatief kleine brug over het spoor nabij Steenwijk, waarin HEB 900-liggers zijn toegepast – uit een tijdelijk kopschot van de bouwkuip voor de nieuwe zeesluis in IJmuiden. Opzet Na visuele inspectie en het bepalen van de oude staalkwaliteit heeft Buiting de nieuwe detaillering dusdanig aangepast om zo min mogelijk aan de oorspronkelijke staalconstructie te hoeven wijzigen. Na jaren gelegen te hebben op een werf in Pijnacker is de voormalige jeugdherberg Ockenburg, bij Loosduinen, in zijn oorspronkelijke stijl herrezen in de Haagse wijk Binckhorst. Het oorspronkelijke staal kon volledig worden hergebruikt. En met nog eens 75 ton nieuw staal werd de 50 jaar oude Van Klingerenvleugel herbouwd. De portaalspanten, in dwarsrichting geplaatst, bestaan uit vier kolommen en momentvast verbonden liggers. Tegen de beide kopgevels staan windverbanden voor stabiliteit in de langsrichting. De montage voor de herbouw van ‘De Klingerenvleugel’ nam een week of drie in beslag. De oude (hand)bouwtekeningen zijn ingescand, alle profielen zijn ingemeten en gemerkt en daarmee zijn de nieuwe tekeningen opgezet, inclusief de posities (merken) waarin veel repetitie voorkomt. Tekst: Theo van Oeffelt (intro) & redactie Bouwen met Staal, met dank aan Arjan Roelofsen, projectleider-montageleider bij Buiting Staalbouw in Broekland en Almelo. Foto’s: Dennis Guzzo, Peter de Ruig, Buiting 1
21 InfoSteel #82 — 2025/7-8-9 De constructie is opgehaald en op de productielocatie van Buiting gereinigd, uitstekende delen, overtollige lippen, et cetera zijn verwijderd en verder schoon gestraald. Vervolgens zijn noodzakelijke constructieve aanpassingen gedaan. Overbodige gaten en schotten zijn behouden, hierdoor blijft ook het oude industriële uiterlijk bewaard. De hoofdberekening van de herbouw is gemaakt door constructie-adviesbureau S3 in Zoetermeer. De constructie is 59 m lang, 17,5 m breed en 11 m hoog. De in dwarsrichting geplaatste portaalconstructie bestaat uit momentvaste, zogeheten F-kolommen (drie bouwlagen hoog) die weer momentvast zijn verbonden met de verdiepingsvloerliggers. In langsrichting wordt de stabiliteit ook verzorgd door F-kolommen (wederom momentvast) tegen beide kopgevels. Op twee posities zijn stabiliteitsverbanden in dwarsrichting in het gebouw geplaatst (staven D48). De verdiepingsvloeren en dakvloer bestaan uit holle vloerelementen met druklaag die de stabiliteit via schijfwerking verzorgt. De constructie (130 ton) is vrijwel niet versterkt, op enkele schuine schotjes in kolom-ligger verbindingen na. Wel is nieuw staal toegevoegd (39 ton) voor de galerijen, entreepartij (deels gebogen en met hout ingevuld) en de binnentrap. In de oude opzet stond er een trappartij aan de buitenzijde. De belangrijkste aanpassing in de hernieuwde opzet is de aansluiting van de buiten- op de binnenconstructie (koudebrugonderbreking). TECHNIEK Plaats: Hoek Melkwegstraat, Saturnusstraat, Binckhorst Den Haag (NL) Opdracht: Stebru, Nieuwerkerk aan den IJssel Architect: HVE-Architecten, Den Haag met Studio Leon Thier, Den Haag Studiebureau stabiliteit: Constructie-adviesbureau S3, Zoetermeer Uitvoering: Stebru, Nieuwerkerk aan den IJssel Staalconstructie: Buiting Staalbouw, Broekland 1 Jeugdherberg Ockenburgh, Den Haag (NL) 2 Montagevolgorde van de belending naar kopgevel 3 Nieuwe kopplaatverbinding met Schöck 4 Bij montage iets uit het lood voor strakke passing 2 3 4
Momentvast maar bouwfysisch onderbroken Het oude staal is op de opslagwerf in Pijnacker geschouwd op gebreken of beschadigingen. Nebest uit Vianen constateerde staalsoort S235 met onder andere een hardheidstest. De conservering was ronduit slecht. Daarom is het staal gestraald en opnieuw gecoat. In de bouwperiode (1972) was weinig bekend over koudebruggen. Voor de aansluiting tussen binnen-buitenconstructie is een nieuw detail ontworpen. De F-kolommen zijn in hun geheel (drie verdiepingen hoog) met aangelaste ‘consoles’ behouden. De aansluitende vloerliggers zijn ingekort. Aan de verdiepingvloerliggers en de F-kolommen zijn nieuwe kopplaten aangebracht met daartussen een koudebrugonderbreking (Schöck), ter plaatste van de puien. De gaten van de oude verbinding, destijds gebruikelijk via lijf- en flensplaten, zijn nog zichtbaar. In de F-kolommen zijn in de aansluiting kolom-console wel extra diagonale schotten ingelast ter versterking. Op de verdiepingvloerliggers zijn doken gelast voor de kanaalplaatvloeren met een constructieve druklaag voor schijfwerking. Tijdens de opbouw van de staalconstructie is hulpstaal gebruikt voor stabiliteit en als afstandhouders. Bouwplaats De bouwplaats was relatief klein: tussen belendingen en nabij een waterpartij. Eerst zijn de prefab liftkern en de betonnen kunstwerken geplaatst. De staalconstructie is van achter (bij de belending) naar voren opgebouwd. De portalen zijn opgezet met enige scheefstand, waardoor de liggers er eenvoudig tussen konden worden gehesen. Daarna werden de F-kolommen op de goede posities gebracht en konden de boutverbindingen worden gemaakt. De welfsels van ± 4,5 m zijn, nadat de gehele staalconstructie gereed was, diagonaal ingehesen en op de liggers gelegd. In de langsnaden is wapening gelegd en vervolgens afgestort. Na constructieve uitharding van het beton is het hulpstaal verwijderd. De montage nam een week of drie in beslag inclusief het trappenhuis. De persroosters van de galerijen en dakrand, tevens zonwering, rusten (met klemmen) op nieuwe UNP-profielen. Drie aluminium vlaggenmasten vervangen symbolisch de oude (afvoer)pijpen uit 1972. Nieuwe conservering • F-kolommen, thermisch verzinken + 2 lagen coating in RAL 9004. • Buiten overig, thermisch verzinken + 2 lagen poedercoating RAL 9004 van ± 60 µm in RAL 9004. • Binnen, stralen SA2,5 + 1 laag Monopox FX primer van 70 µm in RAL 9004. 5 Het persrooster van de galerij dient tevens als zonwering voor de verdieping eronder. 1 3 5 6 7 2 4 1 HEB 260 2 PL3*270 3 PL80*270 4 PL80*270, 2x KST22 + 2x KSTQ22 5 PL5*200 6 PL3*200 7 PL2*200 6 5 1800 1 1 5 6 2 2 3 3 3 3 3 detail koudebrugonderbreking 3 3 4 1 UNP 120 2 UNP 220 3 HEB 260 4 HEB 240 5 UNP 200 6 M25 +0 +0 2655 2655 5105 320 320 320 3600 3600 900 900 4500 1800 +11375 7
ZINKINFO BENELUX BRANCHEORGANISATIE VOOR DISCONTINU THERMISCH VERZINKEN Vloedstegenbrug Haaksbergen Janson Bridging Engineering BV INFOZINC BENELUX ASSOCIATION PROFESSIONNELLE DE LA GALVANISATION À CHAUD DISCONTINUE
Vlekken door vochtige opslag. Wat is witte roest? dagen door de vorming van een zogenoemde zinkpatinalaag door inwerking van CO2 uit de atmosfeer. De vorming van de patinalaag is duidelijk zichtbaar. De eerst nog glimmende zinklaag, wordt iets doffer en enigszins grijzer. De vorming van deze belangrijke extra beschermlaag duurt wel tot 12 maanden na het verzinken en is afhankelijk van de relatieve luchtvochtigheid. De dikte van deze patinalaag is nog geen 0,25 micrometer. Wat is zinkpatina? De patina bestaat uit een onoplosbare, goed aanhechtende en beschermende toplaag. Deze laag is hoofdzakelijk samengesteld uit basisch zinkcarbonaat. Stagnerend water op het verzinkte oppervlak verhindert de vorming van deze laag waardoor zeer snel witachtige vlekken ontstaan, hoofdzakelijk samengesteld uit basisch zinkoxide en basisch zinkhydroxide. Deze poedervormige producten vertonen geen goede aanhechting. Dit fenomeen treedt meestal op wanneer regenwater of condensatiewater aanwezig blijft op het metaaloppervlak. Dit is bijvoorbeeld het geval als dit water tijdens opslag of transport opgesloten is tussen op elkaar gestapelde stukken of platen. Deze Als thermisch verzinkt staal wordt blootgesteld aan de atmosfeer heeft dat de vorming van ‘zinkpatina’ tot gevolg. Deze ‘patina’ zorgt voor een geleidelijke vermindering van de glans van het zinkoppervlak en een toename van de levensduurverwachting ervan. Witte vlekken op het zink? Het komt met enige regelmaat voor dat het nog ‘vers’ verzinkt staal er niet meer glimmend uitziet maar voorzien is van een witte waas en/of witte vlekken. Vaak zal de afnemer van dit aanzicht schrikken en opmerkingen maken. De opdrachtgever heeft zijn twijfels over de duurzaamheid of denkt dat het verzinken niet goed is uitgevoerd. In de volksmond wordt dit verschijnsel ook wel ‘witroest’ of ‘witte roest’ genoemd. Dit artikel geeft een korte uitleg over het hoe-en-waarom, en op welke manier dit is te voorkomen of te herstellen. Waarom gebeurt dit? Na het thermisch verzinken in de fabriek, wil het oppervlak van de zinklaag al snel een reactie aangaan met zuurstof om zinkoxides te vormen. Zink is nu éénmaal een relatief onedel metaal en zal terug willen naar het laagste energieniveau; dat van oxide. De bescherming tegen corrosie van de zinklaag ontstaat pas na enkele Tekst: Zinkinfo Benelux Foto’s: Zinkinfo Benelux 1
25 InfoSteel #82 — 2025/7-8-9 Meer info: www.zinkinfobenelux.com vlekken door vochtige opslag zijn voornamelijk esthetisch hinderlijk. Wat zegt de Europese verzinknorm? De Europese Verzinknorm ‘EN ISO 1461 Door thermisch verzinken aangebrachte deklagen op ijzeren en stalen voorwerpen – Specificaties en beproevingsmethoden’ vermeldt over deze witte opslagvlekken dat het geen reden mag zijn voor afkeuring, mits de deklaagdikte boven de aangegeven minimumwaarde blijft. Voor esthetische toepassingen kan tussen partijen vooraf overeengekomen worden dat witte roest niet is toegestaan. Blijven deze vlekken zichtbaar? Bij blootstelling aan de atmosfeer zullen de witte vlekken langzaam verdwijnen. De beschermende film van basisch zinkcarbonaat zal zich dan geleidelijk kunnen vormen. Wanneer het thermisch verzinkt staal geschilderd moet worden (duplex-systeem), is het daarentegen absoluut noodzakelijk om de witte roest te verwijderen om een goede aanhechting van de verflaag mogelijk te maken. Hoe verwijdert u witroest? Mocht u het aanzicht van het materiaal direct al willen verbeteren, dan zijn er een aantal mogelijkheden om vlekken door vochtige opslag te verwijderen: • Door middel van een hogedrukreiniger. • Droog afborstelen met behulp van een harde nylon borstel (zeker geen metalen borstel gebruiken!). • Borstelen met een zachte nylon borstel met een oplossing van citroenMATERIALEN zuur à 25 tot 50 gram/liter water. • Borstelen met een zachte nylon borstel met een ammoniakoplossing à 5 tot 10% (volume) in water. Vergeet in de laatste 2 gevallen niet om nadien met schoon leidingwater in ruime mate na te spoelen. Met name geldt dit voor materialen die na plaatsing niet worden beregend. Hoe voorkomt u vlekken door vochtige opslag? Een juiste wijze van opslag en transport voorkomt veelal witroest. Thermisch verzinkt staal moet u zodanig opslaan en vervoeren dat er nooit een waterfilm blijft staan op het staal. Ook mag er nooit een vochtfilm opgesloten raken tussen twee metaaloppervlakken. Hier volgen enkele aanbevelingen: • Opslag van thermisch verzinkte materialen vrij van de bodem met behulp van droge, houten balken (stophout). • Zorg steeds voor een goede luchtcirculatie rond het gehele oppervlak. • Als u de materialen enigszins schuin opslaat, blijft er geen water liggen op het oppervlak. • In geval van langdurige opslag; na enige tijd de materialen overnieuw opstapelen, zodanig dat het stophout niet meer op exact dezelfde plaats ligt. • Eventueel onverzinkt bandijzer, wat dus gaat roesten, verwijderen bij langdurige opslag om bruine vlekken en strepen te voorkomen. 2
RkJQdWJsaXNoZXIy MzE2MDY=